Kapalıçarşı Yenilenen Çehresiyle Misafirlerini Ağırlıyor

Tarihinin en kapsamlı restorasyon çalışmasının yapıldığı Kapalıçarşı'da uygulamalar sona ermek üzere.

Restorasyonun İstanbul Valiliği, Fatih Belediyesi ve Kapalıçarşı Yönetimi tarafından gerçekleştirildiği, uygulamaların Bilim Danışma Kurulu’nca alınan kararlar doğrultusunda yürütüldüğü dünyanın en büyük ve en eski kapalı çarşısı, her gün binlerce misafirini yeni çehresiyle ağırlıyor.

Çalışmaların Fatih Belediyesi kontrolünde yürütüldüğü Kapalıçarşı Restorasyonu Projesi ile 562 yıllık geçmişe sahip dünyanın ilk alışveriş merkezi olan Kapalıçarşı, yepyeni bir çehreye kavuştu. Güçlendirme çalışmalarından kalem işi uygulamalarına, elektrik altyapı sistemi modernizesinden tarihinde ilk kez yapılan aydınlatma çalışmalarıyla Kapalıçarşı’nın yeni hali adeta tarihe meydan okuyor.

DEPREME KARŞI GÜÇLENDİRME UYGULAMALARI

Kapalıçarşı tarihi boyunca birçok deprem ve yangına maruz kaldığı için yapıda süreç içerisinde hasarlar, zemin oturmaları ve deprem etkilerinden ötürü yapıyı oluşturan beden duvarlarında, kubbe, tonoz ve kemerlerde yapısal çatlaklar oluşmuştu. Bu yapısal çatlakların olduğu bölgelerde öncelikle sıva raspası yapılarak, sorunun kaynağına inildi. Daha sonra sorunun giderilebilmesi için enjeksiyon imalatı, dikiş, karbon hasır takviyeli fileler ve paslanmaz çelik elemanlar ile güçlendirme gibi sorunu kaynağından çözecek çeşitli güçlendirme yöntemleri uygulandı. Ayrıca zamanla kesit kaybına uğramış, tahrip olmuş gergi elemanları orjinalliği korunarak yenilendi. Zemin oturmaları gözlemlenen beden duvarları ve sütun temel kaidelerinde de yapının özgünlüğüne zarar verilmeden zemine mini kazıklar çakıldı. Bu işlem sayesinde hem yapının zemininde oluşan oturmalar engellendi, hem de yapının taşıyıcı elemanları güçlendirildi. Tüm bu uygulamalarla çarşı güçlendirilerek, deprem riskine karşı gerekli tedbirler de alınmış oldu.

KALEM İŞİ UYGULAMALARI

1800’lü yılların sonunda çarşı içinde çekilmiş olan tarihi fotoğraflar detaylı incelendiğinde özgün bezeme ile günümüzde mevcut olan kalem işi bezemeler arasında yerinde uygulama, tasarım ve desen formu açısından farklılıklar olduğunu tespit edildi. Desen analiz çalışmalarıyla geç dönem örneğine uygun şekilde, arşiv görsel verileri, desen, dönem ve üslupları göz önüne alınarak revize edildi. Kalem işi uygulamalarına, öncelikli olarak belge toplama, kalem işi bezeme analizi, renk analizi çalışmalarının projelendirilmesiyle başlandı. Şu an itibarıyla çarşının tamamında kalem işi uygulamaları tamamlanarak Kapalıçarşı eski ahengine kavuştu.

ZEMİN İMALATLARI VE TRAVERTEN DÖŞEME KAPLAMA ÇALIŞMALARI

Hem bir anıt eser hem de kültürel bir miras olan Kapalıçarşı’daki restorasyon çalışmalarının ticaretin olumsuz etkilenmemesi için çarşının kapalı olduğu akşam saatleri ile hafta sonları yapıldı. Zemin ve traverten döşemelerde son derece hassas davranılarak, kullanılan malzemelerin Kapalıçarşı’nın tarihi dokusunu korumak ve bütünlüğünü ortaya çıkarmak için dönemine uygun olarak seçildi. Her biri alanında uzman kişilerden oluşan Bilim Danışma Kurulu’nun seçtiği ve Anıtlar Kurulu tarafından onaylanan traverten döşeme kaplaması için farklı ocaklardan çeşitli numuneler alındı. Bu numuneler basınç dayanımı, aşınma direnci gibi çeşitli testlere tabi tutuldu. Bu testler neticesinde en iyi sonuçları veren yaklaşık olarak diğerlerine göre 1,5 kat daha iyi olan Mersin’in Mut ilçesindeki taş ocağının traverten taşı Kapalıçarşı’nın zeminindeki yerini aldı.

ELEKTRİK ALT YAPISI BUSBAR SİTEMİYLE MODERNİZE EDİLDİ

Kapalıçarşı’nın eski elektrik ve zayıf akım hatlarının birçoğu gelişi güzel ve düzensiz bir şekilde imal edildiği için büyük bir karmaşa içerisindeydi. Bu durum olası yangın felaketlerine davetiye çıkarır vaziyette olmakla birlikte; ticaretin kalbi olan çarşı içinde internet alt yapısının da modernize edilmesi gerekiyordu. Bu sebeple çarşının artan enerji ihtiyacının karşılanabilmesi için ileri teknoloji olan busbar sistemi ve akıllı sayaç sistemleri kullanılarak, elektrik altyapısının modernizasyonu sağlandı. Busbar sistemi ile çarşıda çirkin dağınık kablo görüntüsü ve daha da önemlisi hareketli bir kablo sistemi olmadığı için arıza ve kaza gibi ihtimaller ortadan kaldırıldı, internet alt yapısı da güçlendirildi. Yangına dayanıklı olan bu sistem sayesinde çarşı daha güvenli bir hale getirilmiş oldu.

KAPALIÇARŞI TARİHİNDE İLK KEZ AYDINLATMA UYGULAMASI YAPILDI

Tüm bunlarla birlikte Kapalıçarşı için gerekli olan sokak aydınlatma eksikliği giderilerek; ihtiyaca binaen Kapalıçarşı tarihinde ilk defa aydınlatma çalışması yapıldı. Uygulamaların Bilim Danışma Kurulu’nun gözetiminde hayata geçirilen aydınlatma faaliyetleri kapsamında; çeşitli bina aydınlatmalarının antolojisine bakılarak, meydan aydınlatma projeleri hazırlandı. Sokaklar için ise çarşının ihtiyaçlarını karşılayacak çerçevece çalışmaları gerçekleştirildi. Kapalıçarşı misafirlerini artık yeni çehresiyle ağırlıyor.

KAPALIÇARŞI

Toplam 40 bin metrekare alanda hizmet veren tarihi Kapalıçarşı; 3 bin 125 dükkânda, 97 farklı ürün, 25 bin çalışanı, normal zamanlarda günlük 300-500 bin arasında ziyaretçisi, 64 sokağı, 5 mescidi, 2 bedesteni, 7 çeşmesi ve 22 kapısı ile dünyanın en büyük kapalı alışveriş merkezi konumunda. Türkiye’nin ve dünyanın sembol yapıları arasında yer alan ve yaklaşık 600 yıl boyunca İstanbul’da ticaretin kalbi diye nitelendirebileceğimiz tarihi Kapalıçarşı’da bu güne kadarki en geniş kapsamlı restorasyon çalışmasında sona geliniyor.

Kapalıçarşı Bilim Danışma Kurulu

Prof. Dr. Sait Başaran (Arkeolog)

Yük. Mim. İhsan Sarı (Mimar)

Doç. Dr. Ahmet Vefa Çobanoğlu (Sanat Tarihçisi)

Doç. Dr. Mehmet Selim Ökten (İnşaat Mühendisi)

Yük. Mim. İbrahim Hakkı Yiğit (Mimar)

Yük. Rest. Mim. Dr. E. Selcen Cesur (Mimar)

Öğr. Gör. Hayri Fehmi Yılmaz (Sanat Tarihçisi)