Reşad Ekrem Koçu'nun İstanbul Hayali: Neslişah Sultan Fikir Atölyesi'nde Yarım Kalan Bir Mirasın İzinde

Neslişah Sultan Fikir Atölyesi’nde düzenlenen etkinlikte İstanbul’un tarihine ışık tutan İstanbul Ansiklopedisi ve arşivde yer alan 40 bini aşkın belge Reşad Ekrem Koçu’nun vizyonu ile yeniden değerlendirildi. Emre Ayvaz ve Halil Solak’ın anlatımıyla İstanbul’un kültürel zenginliği bir kez daha gün yüzüne çıkarıldı.

Fatih Belediyesi’nin kültür ve sanat projelerinden biri olan Neslişah Sultan Fikir Atölyesi, İstanbul’un derin tarihine ışık tutan özel bir etkinliğe ev sahipliği yaptı. “Sıradışı Bir Hikâyenin Mutlu Sonu: Reşad Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi” başlığı altında gerçekleştirilen etkinlikte İstanbul’a adanmış bir ömrün ürünü olan ancak tamamlanamayan İstanbul Ansiklopedisi ele alındı. Halil Solak’ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen etkinliğin konuşmacısı ise İstanbul Ansiklopedisi Arşivi Projesi danışmanlarından Emre Ayvaz oldu. Ayvaz, Koçu’nun “dünyanın bir şehir hakkında yazılmış ilk ve tek ansiklopedisi” olarak tanımladığı eseri ve bu eserin ardında yatan geniş arşiv çalışmasını katılımcılara aktardı.

Moderatör Halil Solak, Reşad Ekrem Koçu’nun, İstanbul’u sadece bir şehir olarak değil, yaşanmışlıkları, kültürü ve insan hikâyeleriyle bir bütün olarak gördüğünü belirterek ansiklopedinin ortaya çıkış sürecine dair önemli bilgiler paylaştı. Koçu’nun bu eseri yaratırken yalnızca önemli tarihî olayları değil, kentin gündelik hayatını ve mahalle kültürünü de kayıt altına alma arzusuyla hareket ettiğini belirten Solak, Koçu’nun arşiv çalışmasının bu sebeple İstanbul’un ruhuna dair detaylar barındırdığını dile getirdi.

Emre Ayvaz, konuşmasında Reşad Ekrem Koçu’nun İstanbul’a dair derlediği 40 bini aşkın belge, fotoğraf, el yazmaları ve gazete kupürlerinden oluşan geniş bir arşivi gün yüzüne çıkardıklarını ifade etti. Ayvaz, Koçu’nun ansiklopediyi oluştururken sıradan mahallelerden pazar yerlerine, sokak satıcılarından dönemin sosyal yapısına kadar her detayı büyük bir titizlikle kaydettiğini vurguladı. Arşivde yer alan belgeler Koçu’nun İstanbul’a dair duyduğu derin sevgi ve bağlılığın bir yansıması olarak kentin kültürel belleğinde silinmez izler bırakan nadir bir kaynak niteliği taşıyor.

Etkinlik boyunca Emre Ayvaz, İstanbul Ansiklopedisi Arşivi’ni oluşturan belgelerden örnekler sunarak katılımcılara Koçu’nun vizyonunu aktardı. Arşivin yalnızca tarihî bir kaynak olmaktan öte İstanbul’un gündelik yaşantısına ve halk kültürüne dair pek çok ipucu sunduğunu belirten Ayvaz, arşivin her bir belgesinin İstanbul’un geçmişine dair anlamlı bir pencere açtığını ifade etti. Ayvaz’ın paylaştığı detaylar İstanbul’un yalnızca geçmişine değil, bugünkü kimliğine de ışık tutan değerli bir kaynak olarak önem taşıyor. Koçu’nun ansiklopedisinin yarım kalmasına rağmen arşivin kapsamı İstanbul’u her yönüyle hissettiren bir zaman kapsülü olarak değerlendirildi.

Katılımcılar İstanbul Ansiklopedisi’nin ve arşivin kapsamını keşfederken Reşad Ekrem Koçu’nun İstanbul’un tarihî dokusuna olan bağlılığını daha yakından hissetme fırsatı buldu. Ayvaz’ın anlatımıyla Koçu’nun bu çalışmasının İstanbul’un hafızasını geleceğe taşıma arzusunu gözler önüne serdiği bir kez daha anlaşıldı. Koçu’nun İstanbul’un sokaklarında dolaşan satıcıların sesinden mahalle arasında gelişen komşuluk ilişkilerine kadar en ince ayrıntıyı dahi kaydetme arzusunun, onu bu ansiklopediye derin bir bağlılıkla yönlendirdiği ifade edildi.

Bu etkinlik Reşad Ekrem Koçu’nun İstanbul’u yaşatma hayaline tanıklık eden katılımcılar için bir tür tarihî yolculuk niteliğindeydi. Koçu’nun yarım kalan bu mirasının gelecek nesillere İstanbul’un kültürel hafızasını aktarmak adına ne denli önemli bir rol üstlendiği bu etkinlikte bir kez daha vurgulandı. İstanbul’un geçmişinden bugüne uzanan, insan hikâyeleriyle örülmüş bu arşiv yalnızca bir ansiklopedi değil; bir şehrin ruhunu bugüne taşıyan, nesilden nesile aktarılarak İstanbul’un belleğinde kalıcı bir yer edinecek olan değerli bir kültürel miras olarak katılımcılara sunuldu.

Emre Ayvaz’ın rehberliğinde gerçekleşen bu etkinlik Koçu’nun İstanbul’a dair titizlikle bir araya getirdiği tüm bu belgelerin şehrin ruhunu yansıtma çabası içinde yeni nesillere ulaşmasını sağladı. Neslişah Sultan Fikir Atölyesi’nde bir araya gelen katılımcılar Reşad Ekrem Koçu’nun yarım kalmış ama derin izler bırakmış İstanbul hayalini yeniden keşfederken bu mirasın İstanbul’un tarihî belleğini koruma ve gelecek kuşaklara aktarma açısından ne kadar değerli olduğunu fark etti. Bu miras İstanbul’un kültürel zenginliğini koruyarak gelecek nesillere aktarma görevini üstlenmiş, kentin ruhunu yaşatan bir belge olarak nesiller boyunca var olmaya devam edecek.